Karty techniczne dotyczące dodatków stopowych do złota czy srebra zawierają w sobie wszystkie potrzebne informacje do prawidłowego stosowania danej ligury. Szeroko opisane są temperatury pracy, uzyskany kolor czy wartości temperatury i czasu wymagane do odpowiedniej procedury utwardzania. Jednakże, gdyby pojawiły się jakieś wątpliwości lub pytania, zawsze zajrzeć można do poniższego poradnika aby rozwiać wszelkie wątpliwości.
Staramy się tłumaczyć karty techniczne do wszystkich produktów które mamy u nas w ofercie, jednak czasami mogą się pojawić dokumenty nie przetłumaczone (prosimy o informacje jeżeli potrzebujecie Państwo tłumaczenia), dlatego też obok kluczowych informacji niżej, będą pojawiać się wersje angielskie danych cech, tak aby uniknąć nieścisłości.
Właściwości fizyczne
Próba (title)
Ilość metalu szlachetnego obecnego w końcowym stopie, wyrażona w tysięcznych częściach lub karatach. Charakterystyka stopu jest wykonywana w konkretnej próbie, ponieważ stosunek metalu do stopu macierzystego silnie modyfikuje właściwości otrzymanego stopu, dlatego w katalogu są obecne stopy o tym samym symbolu przeznaczone do różnych prób.
Kolor (colour)
Jest to podstawowa właściwość materiału, ma duże znaczenie w produkcji biżuterii, ponieważ napędza emocje, znaczenie i wartość. Ze względu na subiektywność w jej odczytywaniu, precyzyjne określenie koloru jest bardzo trudne.
Przyrządy do określania koloru: spektrofotometr
Daje serię wartości liczbowych od -100 do +100 na 3 współrzędnych, odczytywanych jako plamy w sferycznej przestrzeni kartezjańskiej. Każda plamka identyfikuje kolor w widocznym spektrum.
Trzy współrzędne CIELab:
Współrzędna a*: od zielonej do czerwonej
Współrzędna b*: od niebieskiego do żółtego
Współrzędna L*: przedstawia jasność, czyli ilość światła odbitego przez próbkę. Jasność jest również silnie zależna od wykończenia powierzchni.
Odcienie kolorów (colour shades)
ŻÓŁTO ZIELONY (GREEN YELLOW) – Duża zawartość srebra i/lub cynku, z jasnym kolorem i zielonkawym odcieniem.
JASNOŻÓŁTY (LIGHT YELLOW) – Zawartość miedzi w stopie wzrasta. Jest to najczęściej spotykana kategoria, wraz z intensywnym żółtym. Standard kolorystyczny 2N należy do tego zakresu, w próbie 750 złoto.
INTENSYWNY ŻÓŁTY (RICH YELLOW) – Dalszy wzrost zawartości miedzi w składzie. Znany również jako kolor „arab” lub „Hamilton”. Standard 3N należy do tego zakresu, w próbie 750.
RÓŻOWO ŻÓŁTY (PINK YELLOW) – Lista stopów o najwyższej zawartości miedzi, które nadal można określić jako żółte. Standard koloru 4N należy do tego zakresu, w próbie 750.
JASNOŚĆ/BIEL/INDEKS ŻÓŁTEGO (WHITE/YELLOW INDEX) – Indeks żółtego jest wartością liczbową, która określa intensywność bieli w stopie, co pomaga zdecydować, czy stop musi być powlekany powierzchniowo (np rodowanie), aby poprawić kolor.
Definiuje ona trzy kategorie bieli:
BIAŁY PREMIUM (PREMIUM WHITE) – YI < 19 – Rodowanie nie jest konieczne
STANDARDOWA BIEL (STANDARD WHITE) – 19 < YI < 25 – Rodowanie opcjonalne
ZŁAMANA BIEL (OFF-WHITE) – 25 < YI < 32 – Rodowanie obowiązkowe
Twardość (hardness)
Twardość (hardness)
Odporność materiału na deformację plastyczną. Wartości te są mierzone za pomocą skali Vickersa. Dla stopów biżuterii wartości sięgają od 25 HV dla czystego srebra, do około 300 HV dla białego stopu o wysokiej zawartości niklu podczas obróbki na zimno lub po utwardzeniu poprzez starzenie.
Twardość po odlewie (As cast hardness) (HV AC)
Twardość przed jakąkolwiek obróbką mechaniczną, wyżarzaniem lub starzeniem. To podstawowe dane dla procesu produkcji odlewów: trudniej będzie zmienić twardość stopu w kolejnych etapach obróbki.
Twardość po utwardzeniu poprzez starzenie (Hardness after age hardening) (HV AH)
Dla niektórych kategorii stopów, które wymagają wysokiej wytrzymałości, takich jak stopy z efektem sprężynowym, lub szczególnie miękkich jak te oparte na srebrze, możliwe jest wykonanie określonej obróbki cieplnej w celu znacznego zwiększenia twardości, bez konieczności obróbki metalu na zimno.
Aby stop został zdefiniowany jako ten który nadaje się do utwardzania poprzez starzenie, musi zwiększyć swoją twardość o co najmniej 50% w stosunku do twardości po odlewie.
Stopy złota: etap hartowania polega na utrzymywaniu (wyżarzanego) elementu przez 90 minut w temperaturze pomiędzy 250°C a 350°C (najlepsza temperatura wskazana jest na kartach technicznych), a następnie chłodzeniu na powietrzu.
Stopy srebra: Srebro osiąga najwyższą twardość gdy utwardzane jest w dwóch krokach.
Krok 1: Homogenizacja w atmosferze obojętnej w temperaturze zbliżonej do temperatury solidus (700-740°C) przez 40 minut, a następnie natychmiastowe schłodzenie wodą
Krok 2: Utwardzenie w 300°C przez 60 minut, a następnie chłodzenie na powietrzu.
Jeżeli homogenizacja nie jest możliwa, należy przejść do jednoetapowego utwardzania w temperaturze 300°C przez 90 minut. Ostateczny wzrost twardości wyniesie około 60% maksymalnej możliwej do osiągnięcia wartości.
Temperatury topnienia (melting temperatures)
Czysty metal ma jedną temperaturę topnienia, więc w określonej temperaturze przechodzi bezpośrednio z fazy stałej do ciekłej. Stopy zamiast tego mają zakres temperatur topnienia, w którym metal stopniowo, podczas ogrzewania, topi się aż do osiągnięcia pełnej płynności.
SOLIDUS – temperatura, w której stop rozpoczyna proces topienia. Jest to ważna wartość, na przykład podczas spawania czy lutowania, lub w procesach takich platerowanie.
LIQUIDUS – temperatura, w której stop jest całkowicie stopiony; na bazie ciekłych substancji określa się temperatury odlewania i granulacji.
Właściwości mechaniczne
Wytrzymałości na rozciąganie (Tensile strength) (Rm) – Punkt, w którym próbka pęka podczas próby rozciągania (wartości w MPa – Mega Pascal)
Granica plastyczności (Yield strength) (Rp0,2) – Punkt, w którym próbka zaczyna ulegać trwałej deformacji plastycznej (wartości w MPa – Mega Pascal)
Wydłużenie przy zerwaniu (Elongation at rupture) (E%) – Wartość ta wyraża stosunek procentowy między długością kawałka tuż przed pęknięciem a jego długością początkową.
Ogólna charakterystyka
Wielkość ziarna po odlewie (As cast grain size)
Miara statystyczna, wyrażona w mikronach, dla ziaren krystalicznych próbek wzorca wewnętrznego w stanie po odlewie. Dla stopów jubilerskich miara ta waha się od około 1000 mikronów czystego srebra i złota, do 10 – 20 mikronów dla niektórych stopów złota do obróbki mechanicznej.
Pozytywny wpływ małych ziaren:
– doskonała wydajność mechaniczna,
– lepszy połysk i jasność powierzchni,
– wysoka odporność chemiczna
Poziom udoskonalenia ziarna (Grain refinement level)
Poziom uszlachetniania ziarna w stopie jest proporcjonalny do obecności w stopie poszczególnych pierwiastków chemicznych, które poprawiają mikrostrukturę podczas fazy krzepnięcia i wyżarzania. Musi być wysoki w przypadku skomplikowanych procesów deformacji plastycznej, ale jest również preferowany, gdy wymagana jest zwarta i lśniąca powierzchnia.
Poziom odtleniania (Deoxidation level)
Obecność elementów odtleniających jest szczególnie ważna w przypadku odlewu, gdzie czysta powierzchnia po odlewaniu jest zaletą z punktu widzenia procesu produkcyjnego. W zależności od rodzaju systemu odlewniczego konieczne są różne poziomy odtleniaczy.
Gdyby pojawiły się jakieś nieścisłości lub pytania, zapraszamy do kontaktu.
